Napruty winem
(rys. Maciej Krzywcki)
Słynne jest powiedzenie Dody, która powiedziała publicznie o prorokach ST i autorach ksiąg ST:
Słowa te zaprowadziły ją do Sądu, gdyż została oskarżona o obrazę uczuć religijnych.
Właśnie Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznał Dodzie rację – Polska naruszyła swobodę wypowiedzi, skazując Dodę za obrazę uczuć religijnych. (2022-09-15)
Sprawdźmy zatem czy miała rację lub mogła mieć rację. Czy prorocy ST używali lub nadużywali wina? Czy izraelici nadużywali wina? Czy Biblia propaguje alkoholizm?
Wino
Wino można było otrzymywać zarówno z winorośli jak i z innych roślin i owoców, np. z jabłek czy z daktyli.
Jednak najważniejsze i najpowszechniej wytwarzane było wino z winorośli.
Winorośl
(fot. unknown)
Palestyna ma bardzo dobre warunki do uprawy winorośli (Vitis vinifera L.). W dawnej Palestynie uprawiano czerwone odmiany winogron. Wykopaliska wskazują, że winorośl uprawiano na całym terenie Palestyny, ale szczególnie na zboczach dolin, już 3000 lat p.n.e.
Moszcz
Z winogron produkowano moszcz (niesfermentowany sok winogronowy), który mógł być używany do picia lub słodzenia potraw. Moszcz wyciskano w tłoczniach, gdzie początkowo mężczyźni bosymi stopami deptali winne grona. W późniejszych czasach stosowano tłoczenie mechaniczne przy użyciu pras belkowych.
Fermentacja alkoholowa
(rys. Maciej Krzywcki)
Moszcz przelewano do bukłaków lub glinianych stągwi (kadzi) o pojemności około 40 l.
Moszcz ulegał fermentacji i powstawało wino
Do fermentacji alkoholowej moszczu potrzebne są drożdże. Wówczas znano tylko dzikie szczepy drożdży. Albo do wina z powietrza (lub stóp tłoczących) dostawały się właściwe szczepy i dawały wino wysokiej jakości albo nie i wtedy wino było kiepskiej jakości.
Leżakowanie
Wino przechowywano w naczyniach glinianych. Wino często, ze względu na nieodpowiednie przechowywanie (zbyt wysoka temperatura), kwaśniało (ulegało fermentacji octowej), dając nadal możliwe do picia, ale niezbyt smaczne wino. Takie wino spożywali najubożsi oraz żołnierze (Rt 2,14; Mt 27,48; Mk 15,36; J 19,29).
Destylacja
Destylacji wówczas nie znano, więc nie było możliwości produkowania wódek i nalewek. Najsilniejsze alkohol (wino) jakie można uzyskać bez destylacji miało 18% alkoholu.
Właściwości lecznicze
Wino miało słabe właściwości dezynfekujące i z pewnością używano go do zapobiegania chorobom przewodu pokarmowego, np. żołądka (1Tm 5,23). Używano go też do leczenia ran (Łk 10,34) i jako środek odurzający (Mt 27,34).
Wino odurzające
Sycera
Dla wzmocnienia (działania) wina dodawano do niego różne substancje psychotropowe. Nie wiadomo czym dokładnie był szeker (sycera) (1 Sm 1,15; Prz 20,1; Iz 29,9; Kpł 10,9), ale z pewnością było to wino z dodatkiem środków odurzających, które wzmacniały działanie wina. Sycerę podawano skazańcom jako środek uśmierzający ból (Prz 31,4.6).
Wino zaprawione mirrą
Wino zaprawione mirrą podawano skazańcom dla wprowadzenia w stan oszołomienia i uśmierzenia w ten sposób bólu (Mk 15,23).
Zakazy
Mądrzy nie powinni pić mocnych trunków (Prz 23,29-30). Królowie nie powinni pić, by nie zapomnieć praw (Prz 31,4-5), biskupi i diakoni winni zachować umiarkowanie w piciu (1 Tm 3,3-8).
Bezwzględny zakaz picia obowiązywał kapłanów. Kapłani nie mogli spożywać wina ani sycery ani octu winnego (Kpł 10,9).
Nazirejczycy1 nie mogli spożywać winogron ani pić wina, w czasie trwania ślubu (Lb 6,3-4; Łk 1,15).
Rekabici2 (Jr 35,5-6) wyrzekali się picia wina, ponieważ symbolizowało ono osiadły tryb życia (Jr 35,7-9).
Znaczenie wina
Wino było owocem ziemi danym człowiekowi przez Boga. Spożywane było w czasie uczt kultowych. Było symbolem mądrości Bożej (Iz 55,1-2; Prz 9,1-6 i miłości ludzkiej(Pnp 7,9-10). Było wyrazem obfitości jako 'zboże, moszcz i oliwa’.
Wino i chleb były podstawowymi pokarmami (Sdz 19,19).
Wino kojarzono głównie z ucztowaniem i świętowaniem na dworze (Est 1,7; Dn 1,5.8.16;), gdzie często mieszano je z przyprawami (Pnp 8,2; Prz 9,5).
Wino było błogosławieństwem (Rdz 27,28; Pwt 7,13), które rozwesela serce (Ps 104,15; Koh 10,19), łagodzi ból i wypędza smutek (1Tm 5,23; Prz 31,6-7).
Izraelici ofiarowywali wino przy składaniu ofiar(Kpł 23,13; Lb 28,14).
Pijaństwo
Rozweselone serce powodowało otępienie umysłu (Oz 4,11). Sprawiało też, że człowiek stawał się nieodpowiedzialny (Prz 31,5), nie zważał na niebezpieczeństwo (2 Sm 13,28) i był podatny na manipulację (Rdz 19,32-35; Est 5,6-8; Est 7,2).
Pijak był uważany za głupca lub szaleńca (Jr 51,7), zataczającego się i wymiotującego (Iz 28,7-8), leżącego w otępieniu i bełkoczącego bez ładu i składu (Dz 2,13) lub lubieżnego i rozpustnego (Ap 18,3).
Pijaństwo było potępiane (Rdz 9,20-27; Ga 5,21).
Starsze tradycje
Kananejska uczta żałobna (marzeach). Rytualnie upijano się winem i uprawiano stosunki seksualne. Zwyczaj utrzymywał się w Izraelu mimo zakazów i potępiania przez proroków (Am 6,4-7)
Dom wina
(Pnp 2,4).
Inne
Jezus w Kanie Galilejskiej zamienił wodę w wino (J 2,9).
Wino symbolizuje krew Jezusa w Eucharystii, o czym będę jeszcze pisał.
Czasopismo: Blog Zielonego Smoka
Artykuł: nr 77
Autor: Jacek Piechota